اعتیاد درمان پذیر است؟ علیرغم اینکه اعتیاد یکی از پیچیده ترین بیماریها می باشد چنانچه فرد تمایل واقعی به درمان داشته و این امر برایش ارزشمند باشد و با روش درست به پیش رود قطعا درمان می گردد ، در حالیکه در مورد برخی از بیماریها متاسفانه چنین مسئله ای دیده نمی شود. در مقابل در صورتیکه فرد هنوز به تشخیص درستی نرسیده باشد، به عمق مشکلات و عوارض ناشی از اعتیاد خود واقف نگردیده ، تمایل واقعی جهت درمان نداشته و حتی به ادامه روند اعتیاد خود بیشتر تمایل داشته باشد متاسفانه هرگونه اقدام درمانی بی نتیجه خواهد بود. البته در موارد نادری بدلیل پیچیدگیهای خاص روانی، اعتیاد یا بیماریهای زمینه ای جسمی امکان درمان وجود نداشته و تنها با برخی از داروهای خاص سعی در کنترل اعتیاد یا کاهش آسیبهای آن می شود.
لازم به ذکر است علم درمان اعتیاد دانش جدید و نوپایی در دنیا بوده و تعدد و تنوع مواد اعتیاد آور در ایران و تفاوت آن با کشورهای دیگر استفاده از منابع پزشکی خارجی را در این زمینه محدود نموده است.
از این رو درمان اعتیاد یکی از دشوارترین و پیچیده ترین موارد درمانی در علم پزشکی بوده و موفقیت درمان تنها با آمیزه ای از علم، تجربه، هنر، عشق، صبر و تعهد کادر درمانی در قالب یک کار گروهی منسجم حاصل می گردد که تحقق این همه متاسفانه کمتر به چشم می خورد. آگاهی کامل فرد از مراحل مختلف درمانی قبل از اقدام به درمان نقش بسیارمهمی در کسب نتیجه مطلوب درازمدت دارد، در مقابل آسان گرفتن امر درمان و اقدام به درمان بدون بررسی و مطالعه کافی منجر به بروز ناکامیهای مکرر در درمان این معضل و نهایتا” بروز یاس و نا امیدی از درمان میگردد. در حالیکه چنانچه درمان بدرستی شروع شده و ادامه یابد، یک بار اقدام کافی است تا بیمار را به نتیجه مطلوب برساند. - آیا درمان اعتیاد را می توان تضمین نمود؟ درمان اعتیاد شامل دو بخش عمده درمان وابستگی جسمی (که اصطلاحا به آن سم زدائی می گویند) و درمان وابستگی روانی می باشد که درمان وابستگی روانی مهمترین بخش آن می باشد . در درمان وابستگی جسمی پزشک نقش عمده را داشته ولی در درمان وابستگی ذهنی و روانی بیمار نقش اصلی را ایفا می نماید. البته در درمان وابستگی روانی پزشک آگاه و مجرب می تواند راهکارهای متعددی را به فرد ارائه نماید تا وابستگی فرد را رفع نماید ولی چنانچه فرد پس از سم زدائی در پی شرکت در برنامه های آموزشی فوق نبوده و یا آنها را در عمل بکار نبندد متاسفانه احتمال عود بالا خواهد بود( چرا که رمز موفقیت در انجام دادن است نه دانستن ).از اینرو تضمین سم زدائی تا حدود زیادی بعهده پزشک ولی تضمین درمان کامل عمدتا در دست خود بیمار است و با شناخت نسبی از بیمار و سایر مسائل مهم در مشاوره ابتدای درمان تا حدودی می توان نتیجه نهایی درمان را پیش بینی نمود. - ترک مواد مخدر با چه علائم جسمی و روانی همراه است؟ بدنبال قطع مصرف مواد مخدر در فردی که اعتیاد به این مواد دارد علائم متعددی بروز می کند که اصطلاحا به آن )سندرم محرومیت (گفته می شود. این سندرم شامل: درد عضلانی-استخوانی ، بیخوابی، بیقراری، عطسه، آبریزش بینی، خمیازه، اسهال، تهوع و استفراغ، بی اشتهایی، ضعف وبیحالی، پرش اندامها، احساس سرما و گرما، لرز، تعریق، تپش قلب، اشک ریزش، درد شکم، هذیان، پرخاشگری، وسوسه به مصرف مواد …. می باشد . شدت علائم فوق در افراد مختلف متفاوت بوده و تحمل آنها بدون اقدامات درمانی صحیح بسیار دشوار می باشد. درمان اعتیاد، نیاز به مداومت داشته و درمان به روشهای معمول موجود در کشور برای تحقق سلامت کامل جسمی، روحی و اجتماعی بیماران اعتیاد کفایت نمیکند و معتاد پس از بهبودی به این روشها با مشکلات عدیدهٔ فراوانی از جمله آشفتگی روحی و روانی، طرد و مقاومت اجتماعی، عدم توفیق در یافتن شغل مناسب و بسیاری از معضلات دیگر روبهرو میشود که میتواند سم مهلک بهبودی وی باشد.
بنابراین، در این صورت، معتاد بهبود یافته با خطر برگشت و پناه بردن به محیطهای نامناسب و دوستان ناباب روبهرو میشود و البته همین موضوع باعث شده، کمتر از ۷ درصد معتادان پس از درمان به روشهای معمول بهبود یافته و مابقی دوباره به چرخه اعتیاد برمیگردند که بسیار نگران کننده است.
بنا بر پژوهشهای انجام شده، مهمترین عوامل در پایدار نبودن بهبودی معتادان را میتوان در موارد زیر دید:
۱ ـ توفیق نداشتن در یافتن شغل مناسب. ۲ ـ توفیق نداشتن در پذیرش و اعتماد جامعه از وی به عنوان یک فرد پاک و سالم. ۳ ـ آشنا نبودن فرد بهبود یافته در مقابل وسوسههای اعتیاد و چگونگی پیشگیری لغزشهای احتمالی. ۴ ـ ناآگاهی خانواده با چگونگی برخورد با فرزند معتاد بهبود یافتهاش.
با این اوصاف، توجه به روشهای علمی برای حذف چهار مسأله مهم نامبرده، میتواند درصد بهبودی افراد مبتلا به بیماری اعتیاد را تا صد درصد افزایش دهد.
اما یکی از روشهایی که به تازگی از سوی جمعی از متخصصان در حوزۀ پزشکی و بهداشتی، روانشناسی و روانپزشکی و کارآفرینان طراحی شده، ایجاد مراکز اجتماع درمانمدار (TC) با رویکرد کارآفرینی و شعار درمان + آموزش + اشتغال و کارآفرینی است.
این نوع مراکز با توجه ویژه به چهار مسأله پیشگفته، راهکار جدیدی برای حذف موانع بهبودی یک فرد معتاد ارائه و در این راه، بسیار موفق کار کردهاند. خروجی TC کارآفرینی، اشتغال است که همان حلقۀ مفقوده در مسیر بهبودی یک فرد معتاد به شمار میرود.
در اینجا برای معرفی اهداف و مأموریتهای مهم TC کارآفرینی، میتوان به موارد زیر اشاره نمود: ۱ ـ زمینهسازی برای اشتغال و کارآفرینی یک فرد معتاد بهبود یافته (بهجو)، ۲ ـ بالا بردن جایگاه، نقش، منزلت، هویت و کرامت انسانی بهجو، ۳ ـ تداوم بازتوانی، توانمندسازی و پیشگیری از لغزش و بازگشت، ۴ ـ زمینهسازی برای دستیابی بهجویان به زندگی سالم و ارزشی، ۵ ـ ایجاد زمینههای پذیرش و همراهی مثبت و مفید به جویان از سوی خانواده و جامعه، ۶ ـ بالا بردن مهارتهای شغلی و مسائل مهم زندگی و مصونسازی خانواده بهجویان نسبت به آسیبهای اجتماعی و روانی، ۷ ـ و زمینهسازی برای استفاده بهینه از کمک و همراهی خانواده بهجویان در فرآیند بازتوانی و توانمندی.
TC کارآفرینی که یکی از بهترین و مدرنترین روشهای درمان اعتیاد است، دارای سه بخش مهم به شرح زیر است: بخش نخست: انجام درمان و خدمات پزشکی زیر نظر پزشکان مجرب. بخش دوم: دادن آموزشهای لازم برای پیشگیری از لغزشهای احتمالی و ارائۀ روشهای علمی جهت بازسازی روحی، روانی و جسمی و آغاز یک زندگی پاک، مطلوب و با نشاط زیر نظر روانشناسان و روان پزشکان مجرب. بخش سوم: دادن آموزشهای مهارتی شغلمحور و کارآفرینی جهت زمینهسازی اشتغال پس از بهبودی، تحت نظر و مدیریت کارآفرینان مجرب و موفق کشور.
TC کارآفرینی دارای تجهیزات کارگاهی از قبیل کارگاههای تعمیرات مکانیکی، تراشکاری، ساخت و تولید، جوشکاری، فلزکاری، فرزکاری، کامپیوتر و برق، تکنولوژی و کنترل و... دارای اساتید مجرب و کارآزموده، کارگاههای تولیدی، کلاسهای آموزشی، خوابگاه سلف سرویس و... است و بهجویان بر پایه تعداد و قابلیت در یک یا چند کارگاه آموزشی برای زمینهسازی شغل آینده آنان هدایت میشوند. محققان و اساتید در حوزۀ اعتیاد، یکی از موفقترین روشهای اثربخش در درمان اعتیاد را TC کارآفرینی میدانند و بر این باورند که این روش، میتواند نقش سازندهای در افزایش درصد بهبودی یک فرد معتاد داشته باشد. ناگفته نماند که افراد بهبود یافته به روش TC کارآفرینی، امکان بهبودی آنان ۶۰% بیشتر از روشهای معمول است. (دکتر محمد والی پور) |